آب، انرژی و محیط‌زیست

کاشان شهری تاریخی دارای تمدنی کهن و پر نقش در صنعت گردشگری است. این روزها باید تلاش فناوران و متخصصان این شهر را برای توسعه دانش بومی دید. نیروی انسانی توانمندی که با تکیه بر دانش بومی مشغول اجرای طرح‌های فناورانه گوناگون هستند که می توان به طرح‌های کشت نخیلات و آبزی پروری در مناطق کویری کاشان اشاره کرد.

کاشان در حین حال که به عنوان منطقه‌ای خشک از فلات مرکزی ایران به شمار می‌رود یکی از قطب‌های ماهیان زینتی کشور و عرصه‌ای برای تجلی دانش بومی و باستانی ایرانیان در مدیریت منابع محدود آبی و افزایش بهره‌وری آب کشاورزی محسوب می‌شود. به عنوان مثال کشت نخیلات با استفاده از آبخوان‌های معلق در منطقه چاه عروس در ارگ ریگ بلند کاشان توسط یکی از کشاورزان بومی منطقه رونق گرفته است. در این منطقه ۳ هکتار زیر کشت انواع نخیلات برده شده است. اقدامی که جاذبه‌ای برای جذب گردشگری و رونق صنعت توریسم منطقه به وجود آورده است.

برخلاف انتظار عمومی در این منطقه از کویر با حفر حداکثر ۸۰ سانتیمتر می‌توان به منابع آبی شیرین دست یافت که در صورت مدیریت صحیح این منابع می‌توان به صورت دیم انواع محصولات سازگار مانند نخیلات را پرورش داد.

کارخانه لوله‌سازی هامون نایزه از پیشگامان تولید لوله و اتصالات چدنی نشکن برای خطوط انتقال آب در کشور و خاورمیانه نیز در شهر کاشان قرار داد که با تکیه بر توان نخبگان داخلی موفق به بومی سازی و توسعه فناوری در این زمینه شده است. محصولات آن کارخانه به کشورهای گوناگونی مانند عراق و اسپانیا صادر می‌شود.

«کشاورزی کاسپین» در حسین‌آباد کاشان نیز مجموعه فناور دیگری است که با توجه به ظرفیت موجود و وضعیت اقلیمی منطقه و شرایط سطح آب زیرزمینی برای کشت نخیلات در این حوزه فعال است. این مجموعه سطحی حدود 5 هکتار را زیر کشت برده است و پاجوش نخیلات شامل ارقام زاهدی، مضافتی و کبکاب مجموعاً حدود 800 اصله در بهار سال جاری غرس شده است. این مزرعه دارای چاهی با میزان دبی آب 30 لیتر در ثانیه است. در این مجموعه، ضمن کشت نخیلات، اقداماتی در زمینه پرورش ماهیان خاویاری و کپور نیز انجام می‌شود. ماهیانی که گاهاً تا سن 10 سال و وزن حدود 90 کیلوگرم نیز رسیده‌اند.

تمامی این فعالیت‌ها با سرمایه‌گذاری وهمت بخش خصوصی در حال انجام است و به تازگی نیز اعضای ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی از این طرح‌های پژوهشی بازدید کردند. ستاد از این فناوران در راستای رسوخ فناوری در افزایش بهره‌وری حمایت می‌کند.