آب، انرژی و محیط‌زیست

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، مفهوم جدیدی از اقتصاد که با نام اقتصاد چرخشی در دنیا مطرح شده است، با توجه به افزایش جمعیت کره زمین و نیاز روزافزون به منابع، می‌تواند مسیر اقتصاد فعلی را که به صورت خطی است، تغییر داده و در نتیجه عمر استفاده از محصولات را طولانی‌تر، تولید ضایعات را کم‌تر و فرآیند استفاده از منابع را بهینه‌تر کند.
اقتصاد چرخشی یا اقتصاد دورانی مدلی از تولید و مصرف است که شامل به اشتراک گذاری، اجاره، استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی و بازیافت مواد و محصولات موجود تا حد امکان است. به این ترتیب چرخه عمر محصولات افزایش می‌یابد. در عمل نیز این اقتصاد، به معنای کاهش ضایعات به حداقل رساندن آن‌ها است.
این رویکرد بر خلاف رویکرد قدیمی‌ اقتصاد خطی‌ است که مدل تولید در آن به صورت «استفاده از مواد اولیه، تولید و به دور انداختن» است. طرفداران این ایده بر این باور هستند که در دنیایی که پایداری به این شکل تعریف می‌شود، سطح کیفیت زندگی مصرف کنندگان به هیچ عنوان کاهش نمی‌یابد. همچنین آن ها ادعا می‌کنند که این ایده، هزینه اضافی برای تولید کنندگان را در پی نخواهد داشت. در این راستا در سال ۲۰۱۷، موسسه استاندارد بریتانیا، چارچوبی جهت پیاده‌سازی اقتصاد دورانی برای سازمان‌ها ارائه داد. به وسیله این چارچوب فرآیندهای کسب ‌و کار در سطح سازمانی با اصول اقتصاد دورانی هماهنگ می‌شود.

در همین راستا و به خاطر اهمیت این موضوع، دکتر ماهرو شایق معاون ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی ریاست جمهوری و دبیر کارگروه اقتصاد چرخشی این معاونت، با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، مسائل مختلفی را در این خصوص مطرح و به سوالات خبرنگار ایرنا پاسخ دادند.

ما منابع را مصرف می‌کنیم، نه استفاده!
دکتر شایق معاون ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان آب، اقلیم و محیط‌زیست در ابتدا توضیحاتی درباره واژه اقتصاد چرخشی ارائه داد و ادامه داد: اقتصاد چرخشی، یک نظام اقتصادی پایدار است. این نظام بر اساس توجه به موضوعاتی مثل کاهش پسماند و ضایعات، بهینه‌سازی مصرف انرژی و مدیریت منابع طراحی شده است.
وی همچنین در خصوص تاثیرات اقتصاد چرخشی در دنیا و در ایران، با ذکر این نکته که نگاه جدید این اقصاد باعث حفظ منابع و جلوگیری از حذف آن‌ها می‌شود، گفت: ما در حال تغییر جهت اقتصاد از آن سمتی که به از دست دادن کلی از منابع ختم می‌شد هستیم و این خیلی ارزشمند است.
شایق در خصوص برنامه‌های معاونت علمی در حوزه اقتصاد چرخشی هم گفت: برنامه‌های متعددی در ستاد در حال پیگیری هستند. یکی از برنامه‌هایی که پیش رو داریم، توجه به اقتصاد چرخشی در حوزه غذا است. ما ضایعات زیادی را در بخش رستوران‌ها و کشتارگاه‌ها داریم که کمتر به آن‌ها توجه شده است. درواقع برای مثال، سیستم‌هایی باید در رستوران‌ها ایجاد بشود که بتوانند مدیریت کافی در خصوص تاریخ انقضای محصولات را انجام دهند. حتی در سوپرمارکت‌ها هم این می‌تواند اجرا شود. موضوع انبارداری و بسته‌بندی هم موضوعاتی هستند که در اقتصاد چرخشی به آن‌ها فکر می‌شود.
وی ادامه داد: حتی بعد از اینکه ضایعات ایجاد شد، می‌توانیم محصولات باارزشی با آن‌ها تولید کنیم. تولید کود، ظرف و ظروف، غذاهای مجدد قابل مصرف برای انسان‌ها و حتی وسایل خانگی از جمله این محصولات می‌باشند. از متنوع صنایع غذایی مثل رب، آبمیوه و روغن‌کشی می‌توانیم استفاده‌های مختلفی کنیم و جای کار زیادی در این بخش وجود دارد و شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه می‌توانند به ما کمک زیادی کنند.

ز‌گهواره تا گهواره
معاون ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی ریاست جمهوری در خصوص شکل اقتصاد چرخشی در محیط زیست هم توضیحاتی ارائه داد و گفت: در این اقتصاد، ما چیزی را دور نمی‌ریزیم، بلکه آن را مجددا استفاده می‌کنیم و به یک شروع دوباره‌ای از استفاده آن محصول می‌رسیم. به این شکل فرایند، گهواره تا گهواره گفته می‌شود و تولید یک محصول به گور منتهی نمی‌شود.
وی ادامه داد: اجرای این فرایند بخش‌های مختلفی دارد. برای مثال ماشین‌آلاتی که می‌توانند در کاهش ضایعات، یا برنامه‌های کاربردی و سیستم‌های هوش مصنوعی که می‌توانند در این موضوع به ما کمک کنند؛ مثل پرینترهای سه‌بعدی.
شایق در نهایت از نقش معاونت علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه نیز صحبت کرد و گفت: قطعا نیاز است که معاونت علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان در ایجاد این اقتصاد جدید در کشور فعال باشند و نقش و سهم مهمی در این بخش دارند. در حال حاضر، تعداد زیادی از شرکت‌ها، حدودا ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان، در این حوزه و محیط زیست مشغول فعالیت هستند و امیدوار هستیم که کم‌کم به مردم و صنایع نیز معرفی کنیم و در نتیجه بازار کار خوبی برای این شرکت‌ها پیدا و فراهم کنیم.