آب، انرژی و محیط‌زیست

به گواه آمارهای موجود، سالیانه حجم انبوهی از بقایای کشاورزی در کشور تولید می شود که می‌تواند بخش قابل توجهی از خوراک پایه دام‌ها را تامین کند. مثلا سرشاخه نیشکر یکی از این پسماندهای کشاورزی است که برای تولید خوراک دام فرآوری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با توجه به «محدودیت منابع آب و خاک حاصلخیز»، «فقر مراتع و کمبود علوفه در کشور» و «افزایش نیاز به خوراک دام به دلیل گسترش کمی و کیفی دامپروری»، موضوع شناسایی و استفاده بهینه از منابع جدید در تغذیه دام را به یک ضرورت بدل کرده است.

کارشناسان معتقدند که بقایای نیشکر شامل سرشاخه، پیت، باگاس و ملاس یکی از پسماندهای کشاورزی است که می تواند بخش بزرگی از نیاز صنعت دامپروری به خوراک را تامین کند. این بقایا پس از برداشت محصول اصلی در زمین می‌مانند و مانع انجام عملیات خاک‌ورزی می‌شوند. برخی کشاورزان برای رهایی از این زائدات آنها را می‌سوزانند و مشکلات زیست‌محیطی نیز ایجاد می کنند. این در حالی است که بقایای نیشکر می‌تواند منبع مفید و ارزشمندی برای تولید خورام دام در کشور باشد.

سرشاخه نیشکر، حدود ۲۵ درصد از کل تولید زراعت نیشکر را شامل می‌شود که ارزش غذایی بالایی دارد. به نحوی که پروتئین خام وانرژی‌زایی آن نسبت به کاه غلات بالاتر است و می توان آن را در ردیف علوفه های متوسط طبقه‌بندی کرد. در صورت فرآوری سرشاخه نیشکر به وسیله مواد آلی و شیمیایی، ارزش غذایی آن افزایش می‌یابد و می‌تواند به عنوان یک منبع مهم در تامین غذای دام مورد استفاده قرار گیرد.

کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری شرکت تعاونی تولیدی فنی مهندسی البرزکاو در تلاش است تا این کار را اجرایی کند. در حال حاضر نیز تمام مراحل مطالعه، تحقیق، پژوهش، طراحی و ساخت قطعات و کارخانه صنعتی تولید علوفه دامی از سرشاخه نیشکر توسط محققان و صنعتگران داخلی انجام شده است. همچنین پایلوت خط تولید این محصول دانش‌بنیان برای نخستین بار در کشور در استان خوزستان اجرایی خواهد شد و گام‌های نهایی برای توسعه خط تولید با ظرفیت 50 هزارتن درسال در حال انجام است.

«تدوین دانش فنی و بهینه سازی فرمولاسیون تولید خوراک دام از سرشاخه نیشکر»، «طراحی و احداث خط تولید و بهینه‌سازی فرآیندهای مربوط به اجرای طرح پایلوت»، «تجاری‌سازی محصول و تولید انبوه، شناسایی مشتریان و بازارهای هدف»، «برنامه ریزی برای افزایش ظرفیت تولید» و «کاهش آلودگی‌های محیط زیستی حاصل از سوزاندن بقایای نیشکر در استان خوزستان» از جمله دستاوردهای اجرای این طرح است.