دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است دلایل عدم نفوذ فناوری در بعضی حوزه‌ها به دلیل سودآور بودن واردات بوده و این امر موجب شده تا کمتر به موضوع بهره‌گیری از پتانسیل و توان فناوری داخل در حل چالش‌های کشور، پرداخته شود!
به گزارش ایسنا، ایران در کمربندی آلپ هیمالیا قرار دارد و از ۴۳ مخاطره‌ای که در دنیا موجود است، ۳۴ مورد آن در ایران رخ می‌دهد و متاسفانه مشکلی که در کشور وجود دارد، این است که ما به "پیشگیری بهتر از درمان است" اعتقادی نداریم.
این بی اعتقادی موجب شده که امروزه کشور در شدیدترین وضعیت محیط زیستی خود قرار بگیرد؛ طوفان‌های ریزگرد علاوه بر اینکه مرزهای جنوبی را درنوردیده، پایتخت نشینان را هم دچار کرده است، فرونشست‌های گاه و بی گاه زمین که دشت‌های کشور را مبتلا می‌کرد، حالا مرز شکنی کرده و به شهرها حمله ور شده است، سیلاب‌های مخرب نیز با شدت بیشتری خود را معرفی می‌کنند و در هر بار که اعلام حضور می‌کنند با خود خاک مستعد کشور را می‌برند.
نابودی تالاب‌ها و دریاچه‌ها، خشک شدن رودخانه‌های اصلی همه و همه ناشی از عواملی است که محققان این حوزه از آن با عنوان "عدم مدیریت منابع آبی" یاد می‌کنند. آنها معتقدند که هر چند دیر شده، ولی می‌توان با کاربرد فناوری‌های نوین از تخریب بیشتر جلوگیری کرد و همین محیط زیست موجود را برای نسل آینده حفظ و ابقا کرد.
این همان برنامه‌ای است که در کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری در حال اجرا است. به گفته دبیر این کارگروه، اگر ما پوشش جنگلی و مرتعی را حفظ می‌کردیم، شاهد رخدادهای سیلاب و فرسایش آبی خاکی نبودیم و دخالت‌هایی که در تغییر آورده‌های رودهای غربی کشور صورت گرفته و تغییراتی که به دلیل عدم آورد جریان دجله و فرات به اروندرود ایجاد شد، باعث رخدادهای گردوغبار شده و این‌ها همگی نشان از دخل و تصرف بدون برنامه و سخت شدن شرایط زندگی برای جوامع انسانی است.
دکتر ابراهیمی استفاده از فناوری را راهکاری مطمئن برای رفع چالش‌های زیست محیطی می‌داند، ولی یادآور می‌شود اینکه فناوری در بعضی حوزه‌ها نفوذ نکرده، به دلیل سودآور بودن واردات بوده و این امر موجب شده تا کمتر به موضوع بهره‌گیری از پتانسیل و توان فناوری داخل در حل چالش‌های کشور، پرداخته شود.
***دکتر ابراهیمی دلیل محدودیت منابع آبی در مرزهای غربی کشور را احداث سدهای متعدد ذخیره‌ای با اهداف مختلف از جانب کشور ترکیه دانست و یادآور شد: این سدها در سرشاخه رودهای دجله و فرات در قالب طرح کلان کشاورزی ترکیه، احداث شده و این امر موجب شده است که حقابه دجله و فرات تأمین نشود و به همین دلیل کانون‌های گردوغبار فعال‌شده‌اند. در واقع ایران نیز از نظر شرایط آب و هوایی، از این پس در مواجهه با گرد و غبارها، بسیار زیاد و مستمر خواهد بود به گونه‌ای که در کنار خشکسالی، عدم مدیریت جامع منابع آبی در کشورهای همسایه موجب شده که کشور ما دچار پدیده توسعه گردوغبار و ریز گرد حتی تا بخش‌های مرکزی کشور باشد.
کاهش ۲۷ درصدی بارندگی و چالش‌های پیش روی ما
دکتر نادرقلی ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا، ایران را کشوری که در منطقه خشک زمین قرار دارد و خشکسالی‌های دوره‌ای آن را تحت‌الشعاع و متأثر ساخته است، دانست و گفت: خشکسالی امسال شرایط ویژه‌ای را ایجاد کرده؛ چراکه در سال زراعی (از مهر سال گذشته تا مهر سال بعد) وضعیت بارش خوبی نداشته و نخواهیم داشت، به‌گونه‌ای که تا ۲۷ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۲۷ درصد کاهش بارش را شاهد بودیم که درصد بالایی محسوب می‌شود. بر این اساس، اکثر استان‌های کشور به‌جز استان‌های شمال و بخشی از استان‌های غربی شرایط خاصی را تجربه خواهند کرد.
ابراهیمی اضافه کرد: بیشترین میزان کاهش بارش مربوط به استان ایلام با ۶۴ درصد کمتر از حد نرمال بوده و استان‌های "سمنان"، "کرمانشاه"، "خوزستان"، "خراسان رضوی" و "خراسان شمالی" در رتبه‌های بعدی بیشترین میزان کاهش بارندگی را داشتند.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، خاطرنشان کرد: پدیده تغییر اقلیمی که جهان و ایران با آن مواجه است، موجب شده که ما در زمینه‌های مدیریت تأمین و مصرف بهره‌برداری از آب، مطالعات و اقدامات جدیدی داشته باشیم و در سال جاری نیز که مزین به شعار "تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال آفرین" است، ما را به سمت استفاده هرچه بیشتر از علم و دانش در بهره‌برداری بهینه از امکانات در دسترس، سوق می‌دهد.
ابراهیمی با بیان اینکه علم و فناوری به طور جدی و همه جانبه وارد برخی از حوزه‌های سیاستی و راهبردی کشور شده است، خاطرنشان کرد: بخشی از دلایل عدم نفوذ فناوری در بعضی حوزه‌ها به دلیل سودآور بودن واردات بوده و این امر موجب شده تا کمتر به موضوع بهره‌گیری از پتانسیل و توان فناوری داخل در حل چالش‌های کشور، پرداخته شود.
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در امور آب تأکید کرد: آنچه در حوزه آب، فرسایش، محیط‌زیست و خشکسالی با آن مواجه هستیم، شرایطی است که در غرب کشور به‌ویژه در حوضه‌های آبخیز دجله و فرات و منطقه بین‌النهرین به واسطه برخی اقدامات کشورهای همسایه، محدودیت شدید و عدم مدیریت جامع منابع آب در مرزهای غربی کشور ایجاد شده است.
وی دلیل این محدودیت منابع آبی در مرزهای غربی کشور را احداث سدهای متعدد ذخیره‌ای با اهداف مختلف از جانب کشور ترکیه دانست و یادآور شد: این سدها در سرشاخه رودهای دجله و فرات در قالب طرح کلان کشاورزی ترکیه، احداث شده و این امر موجب شده است که حقابه دجله و فرات تأمین نشود و به همین دلیل کانون‌های گردوغبار فعال‌شده‌اند.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه به همین دلیل ایران نیز از نظر شرایط آب و هوایی، در مواجهه با گرد و غبارهای بسیار زیاد و مستمر خواهد بود، گفت: در کنار خشکسالی، عدم مدیریت جامع منابع آبی در کشورهای همسایه موجب شده که ایران دچار پدیده توسعه گردوغبار و ریز گرد حتی تا بخش‌های مرکزی کشور باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر ما شاهد یکسری بارندگی‌هایی با شدت زیاد در کوتاه‌مدت به‌ویژه در بهمن و اسفند در مناطق جنوبی کشور بودیم. این پدیده موجب بروز سیلاب‌های گسترده و حجم زیاد سیلاب‌های مخرب شده است و این پدیده سبب شد مقادیر زیادی آب شیرین به همراه حجم زیادی از خاک مستعد، به دریا وارد شود.
ابراهیمی این‌ها را از تأثیرات عدم مدیریت و بهره‌برداری درست از منابع طبیعی و منابع پایدار تولید دانست و با تأکید بر اینکه این معضلات تحت تأثیرات اقدامات بشری بوده است، تأکید کرد: اگر ما پوشش جنگلی و مرتعی را حفظ می‌کردیم، شاهد رخدادهای سیلاب و فرسایش آبی خاکی نبودیم؛ چراکه با دخالت‌هایی که در تغییر آورده‌های رودهای غربی کشور صورت گرفته و تغییراتی که به دلیل عدم آورد جریان دجله و فرات به اروندرود ایجاد شد، باعث رخدادهای گردوغبار شده و این‌ها همگی نشان از دخل و تصرف بدون برنامه و سخت شدن شرایط زندگی برای جوامع انسانی است.
ورود دانش برای حل معضلات محیط‌زیستی
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان اینکه ورود فرهنگ، علم و دانش به عرصه‌های محیط‌زیستی می‌تواند در کاهش معضلات این حوزه مؤثر باشد، خاطرنشان کرد: در این راستا امکان استفاده از فناوری‌های جدید و دانش بومی به‌صورت گسترده در حل بسیاری از مشکلات و معضلات وجود دارد و استفاده شده است.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه در این راستا در بخش‌های مختلف از فناوری‌های متنوعی استفاده‌شده است، یادآور شد: با اقدامات نوآورانه حداکثر استفاده از نزولات جوی در جهت استفاده حداکثری از آب‌های جاری در مناطق مختلف فراهم می‌شود، ضمن آنکه راهکارهای ارزشمندی برای استفاده از آب‌وخاک شور، مدیریت بیابان‌ها و شن‌زارها و استفاده از آب دریا برای شرب وجود دارد.
وی به برخی از این پروژه‌ها در راستای کاهش و حل معضلات زیست‌محیطی اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین پروژه‌هایی که تاکنون به اجرا درآمده و در دست توسعه است، استفاده از ابزار و تجهیزات فنی برای تولید آب شیرین از خلیج‌فارس و دریای عمان است که تاکنون در سامانه‌های نمک‌زدایی از تجهیزات وارداتی استفاده می‌شد، ولی در حال حاضر با مشارکت شرکت‌های دانش بنیان، جایگزینی نمونه‌های تجهیزات داخلی به جای نمونه‌های وارداتی در برنامه اقدام شرکت‌های تولیدکننده آب شیرین قرار گرفته است.
ابراهیمی اضافه کرد: در پروژه آب‌شیرین‌کن‌ها به دنبال فناوری‌هایی هستیم که حداکثر استفاده از آب‌های جنوب و شمال کشور برای نمک‌زدایی و افزایش راندمان و تولید حداقل پساب را در پی داشته باشد.
وی، انواع غشا، مخازن تحت فشار، پمپ‌های فشارقوی و توربوشارژر با حداکثر صرفه‌جویی در مصرف انرژی را از جمله فناوری‌های مؤثر در این حوزه نام برد و گفت: تولید این ادوات سخت افزاری و نرم‌افزاری در کشور باعث ایجاد اشتغال و ثروت آفرینی و جلوگیری از صرف هزینه‌های بالا و ارزبری خواهد شد که تولید این تجهیزات در کشور آغاز و تجاری شده است.
ابراهیمی، تجاری‌سازی و کاهش واردات تجهیزات موردنیاز آب‌شیرین‌کن‌های استان‌های جنوبی را یکی از اقدامات این ستاد ذکر کرد و افزود: در حوزه آب‌شیرین‌کن‌ها چندین سال است که همه دنیا از این فناوری‌ها برای تولید آب شرب استفاده می‌کنند و در منطقه خلیج‌فارس به‌ویژه کشورهای حاشیه جنوب خلیج‌فارس در استفاده از سیستم‌های آب شیرین‌کن وارداتی از ایران جلوتر هستند که به همت جوانان ایرانی در زمینه ساخت داخل، شرایط مناسبی برای تولید آب شیرین در سواحل جنوب کشور فراهم شده است.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی خاطرنشان کرد: طبیعتاً هر سیستم آب‌شیرین‌کنی، در فرآیندهای خود پساب تولید می‌کند و راهکاری برای کاهش و به حداقل رساندن این پساب‌ها احصا شده است، ولی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، پساب این سیستم‌ها به طور گسترده وارد دریا شده و شرایط زیست محیطی را بحرانی کرده است.
به گفته وی، محققان کشور به فناوری‌های نمک زدایی بدون پساب در این حوزه دست‌یافته‌اند و در مناطقی از کشور پایلوت‌هایی در حال اجرا است.
وی تولید انواع غشاهای آب‌شیرین‌کن‌ها به‌ویژه غشاهای سرامیکی با فناوری بالا را نمونه دیگری از اقدامات این حوزه دانست و یادآور شد: این دستاورد در شهر "معلم کلایه" استان قزوین در حد پایلوت مورد استفاده قرار گرفته و دستاوردهای خوبی داشته و امیدواریم با استفاده از این فناوری که جزء غشاهای با فناوری بالا است، نیاز آب شرب را برای تصفیه و پالایش آب در شهرهایی که دارای آلودگی آب هستند، تأمین کنیم.
فناوری‌های آبی که نان را به سرسفره‌ها می‌آورد با شرب بهداشتی مناطق روستایی
ابراهیمی با اشاره به همکاری این کارگروه با وزارت نیرو برای تأمین آب شرب بهداشتی مناطق روستایی که به منابع و شبکه آب دسترسی ندارند و یا برخی مناطق شهری که کیفیت آب منابع آنها کاهش پیدا کرده است، یادآور شد: در این همکاری توسعه فناوری‌هایی چون "الکترودیالیز" در دستور کار قرار گرفته است و با توسعه این همکاری‌ها، بخشی از هزینه‌های انتقال آب کاهش می‌یابد، ضمن آنکه شرایط جدیدی را برای اشتغال در روستاها و شهرهای محروم و تولید پایدار آب مناسب شرب فراهم خواهد کرد.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی از بهره‌گیری از فناوری "استفاده از سیستم‌های سطوح آبگیر باران" در استان مازندران خبر داد و گفت: با استفاده از این فناوری بلافاصله بعد از بارندگی، آب باران جمع‌آوری می‌شود و به مصرف شرب، فضای سبز و سایر نیازهای ضروری مناطق شهری و روستایی می‌رسد.
ابراهیمی با بیان اینکه این پروژه با همکاری دانشگاه تربیت مدرس و شرکت‌های دانش‌بنیان اجرایی شده است، افزود: این پروژه امکان جذب سرمایه‌گذار را که بتواند با استفاده از آب باران، نیاز آبی برخی از مناطق را در همکاری با شرکت آبفا تأمین کند، فراهم کرده است.
وی توسعه سیستم‌های پایش و مدیریت هوشمند مصرف آب در مزارع و گلخانه‌ها را از دیگر موضوعات مطرح در این کارگروه عنوان کرد و افزود: این طرح به‌صورت گسترده در برخی از مناطق جنوبی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی آغاز شده است.
ابراهیمی با اشاره به استفاده از محیط‌های کنترل‌شده در شرایط اقلیمی برای تولید محصول سبزی و سیفی، اظهار کرد: با اختصاص حداکثر ۱۰ درصد از نیازهای مزارع بزرگ به گلخانه‌ها، تولید ارتقا می‌یابد.
ابراهیمی در خصوص عدم توسعه کشت هیدروپونیک در کشور با بیان اینکه بخشی از این امر به اعطای تسهیلات و مشوق‌های وزارت جهاد کشاورزی، برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و هیدروپونیک برمی‌گردد، اظهار کرد: در کشت هیدروپونیک بدون نیاز به خاک، در محیط مناسبی با حداکثر بهره‌وری و با حداقل مصرف آب، کشت صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در این زمینه علاوه بر اعطای مشوق‌ها، نیاز به اقدامات ترویجی است که این اقدامات بایستی از سوی وزارت جهاد کشاورزی، تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها صورت گیرد. به عبارت دیگر باید بسترسازی برای انتقال کشت‌های آب‌بر و توسعه محیط‌های گلخانه‌ای و تغییر الگوی کشت با ایجاد مزیت‌های اقتصادی و استفاده از ابزار قیمت خرید محصول انجام شود.
به گفته این مقام مسئول در این راستا نیاز است که کشت‌های استراتژیک و با اولویت اقتصادی و با ارزش‌افزوده بالا به سمت روش‌ها و سیستم‌هایی با راندمان بالای مصرف آب و با حداقل هزینه‌ها سوق یابد.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی، تولید و پرورش ماهی در قفس را از دیگر پروژه‌های این ستاد در حوزه آب دانست و گفت: پکیج این قفس‌ها و شامل تمامی اجزاء عمدتاً از کشورهایی چون چین، نروژ و ترکیه وارد می‌شد و با هماهنگی که با سازمان شیلات و شرکت‌های دانش‌بنیان صورت گرفت، این شرکت‌ها توانستند اجزای مورد نیاز قفس مستغرق در دریا را ایران‌ساخت کنند.
ابراهیمی جزء اصلی این قفس‌ها را "براکت" آن دانست و ادامه داد: خوشبختانه این قطعه از سوی محققان کشور ساخته شد و اولین قفس پرورش ماهی در دریا در قشم، نصب و کشت ماهی با ظرفیت حدود ۳۷۵ تن در یک دوره انجام شد. این قفس، اولین قفس ایرانی‌ساز است که در دریای مواج جنوب کشور نصب‌شده و در آینده نزدیک محصول آن برداشت خواهد شد.
وی اضافه کرد: اجرای این طرح، کاهش فشار بر منابع آب داخلی و استفاده حداکثری از آب‌های ساحلی کشور را به دنبال دارد.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: اجرای گلخانه‌های دریایی از دیگر برنامه‌های معاونت است. بر این اساس دو گلخانه در منطقه "کنارک" و "بوشهر" احداث شده و زیر کشت قرارگرفته‌اند. این طرح فناورانه، استفاده از فرصت دریا در تأمین آب و انرژی موردنیاز کشت‌های گلخانه‌ای و تولید گلخانه‌ای را در سواحل دریا هدف‌گذاری کرده است.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه فناوری‌های مورد نیاز در گلخانه‌های دریایی از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه‌شده است، اظهار کرد: با اجرای این طرح هم می‌توان نیاز غذایی جمعیت مستقر در منطقه و هم آب مورد نیاز برای کشت‌های گلخانه‌ای در حاشیه دریا را تأمین کرد. این روش از فناوری‌های به‌روز است و با استقرار این دو پایلوت، امکان توسعه و تجاری سازی این روش در سواحل کشور توسط بخش خصوصی، می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.
به گفته وی در روش کشت گلخانه‌ای دریایی عمدتاً محصولاتی که با مناطق ساحلی سازگاری داشته باشند، مانند سبزی و سیفی کشت می‌شوند.
ابراهیمی اضافه کرد: امیدواریم با تجاری‌سازی این فناوری بتوان در سواحل جنوبی کشور شاهد توسعه گلخانه‌های دریایی و به دنبال آن توسعه کسب وکار، اشتغال و فرصت‌های گردشگری در حوزه شیلات و کشاورزی باشیم.
دکتر نادرقلی ابراهیمی، دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه این مصاحبه با ایسنا، اظهار کرد: به منظور استفاده از آب‌های شور زهاب‌های کشاورزی در مناطقی که دارای خاک‌های شور هستند به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور، طرح‌های اجرایی شده و نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که با استفاده از زهاب‌های کشاورزی در خاک‌های شور، می‌توان تولید اقتصادی محصولات زراعی و مرتعی داشت.
وی با بیان اینکه توسعه این روش می‌تواند زمینه‌ای برای اشتغالزایی و ثروت آفرینی برای برخی از مناطقی که محدودیت در دسترسی به آب‌های شیرین دارند، باشد و افزود: تولید انواع بذور و گیاهان مقاوم دستاورد دیگر این طرح است که طی آن گیاهان مقاوم به شوری کشت می‌شود.
ابراهیمی با بیان اینکه با استفاده از این گیاهان می‌توان اقدام به تولید بذر برای سایر مناطق کرد، اظهار کرد: عملیات شورورزی و استفاده از فرصت‌های موجود بدون افزایش هزینه‌های نمک‌زدایی، با آب شویی خاک می‌توان تولید اقتصادی برای مناطقی که دارای آب‌وخاک شور هستند، داشت.
این مقام مسئول ساخت دستگاه‌های تولید آب از هوا را از دیگر طرح‌های موردحمایت این ستاد نام برد که دو شرکت دانش‌بنیان موفق به بومی‌سازی آن شده‌اند و ادامه داد: با استفاده از این دستگاه، می‌توان از رطوبت موجود در هوا، آب تولید کرد. با این دستگاه پرتابل به‌ویژه در مناطقی که دارای رطوبت نسبی مناسب است و یا در مناطقی که امکان تأمین آب به هر دلیلی وجود ندارد، می‌توان آب از هوا را تأمین کرد.
وی گفت: این دستگاه در مرحله تجاری‌سازی و تولید انبوه قرار دارد.
برنامه فناورانه برای مدیریت پسماندها
ابراهیمی، بخشی دیگر از فعالیت‌های این کارگروه را در زمینه مدیریت پسماند دانست و اظهار کرد: اخیراً با توسعه دستگاه‌های دیجیتالی و الکترونیکی، پسماندها و ضایعات الکترونیکی در کشور افزایش‌یافته، به‌گونه‌ای که سرانه تولید ضایعات الکترونیک در کشور طی سال برای هر نفر بین ۵ تا ۷ کیلوگرم برآورد شده است.
ابراهیمی ضایعات الکترونیکی را شامل تجهیزاتی چون کامپیوتر، لپ‌تاب، موبایل و غیره دانست که معضلات زیست‌محیطی زیادی را به همراه دارد و یادآور شد: با حمایتی که صورت گرفت، یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان توانست نسبت به جداسازی پسماندهای الکترونیکی و استخراج فلزات ارزشمند آن اقدام کند و کسب‌وکار جدیدی را فراهم کند.
وی با بیان اینکه این روش بازار بزرگی برای جمع‌آوری و فرآوری پسماندهای الکترونیکی محسوب می‌شود، افزود: روش‌هایی در زمینه حفظ و توسعه سبز بیابان‌ها در دستور کار قرار گرفته که طی آن نسبت به کشت انواع گیاهان مقاوم و آبیاری سیلابی اقدام شد. این طرح در "هندیجان"، "سیستان‌وبلوچستان" و "بوشهر" و برخی از مناطق مرکزی اجرایی شده است.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی ادامه داد: گیاه "کاکتوس" به‌عنوان گیاه مقاوم به خشکی و کم‌آبی و همچنین بهره‌برداری ثانویه به‌عنوان علوفه دام، توسعه داده شده است. در طی اجرای این طرح گیاه کاکتوس جایگزین برخی از گیاهان بیابانی با هدف تثبیت خاک و تولید اقتصادی تأمین علوفه از کاکتوس خواهد شد. امیدواریم این طرح بتواند بخشی از نیاز کشور در زمینه بیابان‌زدایی و تأمین علوفه بخش دامپروری را پاسخگو باشد.
وی استفاده از سرشاخه‌ها و سر ساقه‌های نیشکر در خوراک دام را از دیگر پروژه‌های در دستور کار این کارگروه نام برد و گفت: مقدمات اجرا و احداث یک کارخانه با ظرفیت ۵۰ هزار تنی در کشور فراهم‌شده تا بتوان از سر ساقه‌ها و سرشاخه‌های نیشکر، خوراک دام تولید کرد. این روش جایگزین کشت سیاه که در آن مزارع نیشکر آتش زده و این پسماندها از دسترس خارج می‌شوند، خواهد شد.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان به روش تولید غذای دام با استفاده از سرشاخه‌ها دست‌یافته و پایلوت ۴ هزار تنی این طرح به نتایج قابل قبولی رسیده است، ادامه داد: در طرح صنعتی آن برداشت سبز سر ساقه و سرشاخه‌های نیشکر در سطح گسترده‌تر در کلیه مزارع نیشکر و استفاده در تولید مصرف خوراک دام دنبال می‌شود.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه اجرای این طرح بخش اعظمی از نیاز غذایی دام‌های سبک و سنگین کشور را پاسخگو خواهد بود، اظهار کرد: این طرح در راستای کاهش آلاینده‌های ناشی از آتش‌سوزی در مزارع نیشکر و کاهش مصرف آب مفید خواهد بود.
همکاری سایر دستگاه‌ها برای کاهش معضلات زیست‌محیطی
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به‌ضرورت همکاری کلیه دستگاه‌ها برای اجرایی‌سازی این پروژه‌ها با هدف کاهش مصرف آب، کاهش آلاینده‌ها و افزایش اشتغال آفرینی دانش‌بنیان، گفت: بخشی از این پروژه‌ها صنعتی‌سازی شدند که از جمله آن می‌توان به دستگاه تولید آب از هوا، دستگاه الکترودیالیز و پمپ‌های فشارقوی اشاره کرد که از سوی بخش خصوصی تولید و تجاری‌سازی شده است.
وی موفقیت در تجاری‌سازی این دستاوردهای دانش‌بنیان را وابسته به شناسایی دقیق نیاز بازار و عدم واردات، همچنین درنظر گرفتن تحریم و گران بودن نمونه خارجی دانست که تأکیدی بر استفاده اولویت دار از نمونه ایران‌ساخت و تولید بار اول است.
وی یادآور شد: تجاری‌سازی برخی دیگر از این دستاوردها نیازمند ایجاد تعامل با دستگاه‌های مربوطه است که باید در این زمینه، همراهی و همدلی وجود داشته باشد. نمونه آن پرورش ماهی در قفس است که نیاز است وزارت جهاد کشاورزی و به‌خصوص سازمان شیلات در زمینه تولید داخل و جلوگیری از واردات اجزای قفس وارد شود.
ابراهیمی با بیان اینکه بسیاری از قطعات قفس وارداتی هستند، اضافه کرد: از سوی دیگر نیاز داریم که وزارت صنعت، معدن و تجارت برای بالا بردن تعرفه‌های وارداتی ورود کند. این اقدامات یک زنجیره به هم پیوسته‌ای است تا شرکت‌ها بتوانند توانمندی‌های خود را به اثبات برسانند.
وی با بیان اینکه تجاری‌سازی زمانی حادث می‌شود که محصولات داخلی نسبت به محصولات وارداتی قیمت کمتر و کیفیت بالاتر و یا مشابه داشته باشد و ادامه داد: از سوی دیگر انتظار می‌رود نهادهای مختلف نیز از طریق مقابله با دمپینگ‌ها و افت شدید قیمتی که توسط تولیدکنندگان خارجی صورت می‌گیرد، اجازه ندهند تولید داخل زمین‌گیر شود.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست، خاطرنشان کرد: بر این اساس در جلساتی که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و صمت برگزار می‌کند، بر اتفاق‌نظر، همراهی و همکاری تاکید می‌شود تا حمایت‌های لازم از طرح‌های پایلوت در راستای اثبات فناوری‌ها و تجاری‌سازی انجام شود.
تلاش دانش‌بنیان‌ها برای حل معضل ریزگردها
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی و فرسایش معاونت علمی با بیان اینکه در زمینه ریزگردها چند طرح مناسب با همکاری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری اجرایی شده است، گفت: تولید مالچ‌های غیرنفتی یکی از این طرح‌ها است که در دو پایلوت "اصفهان" و "سیستان" برای مناطق در معرض فرسایش بادی و مناطق دارای کانون‌های گردوغبار و با ظرفیت جابه‌جایی ماسه‌بادی‌ها، اجرایی شده و به‌عنوان اولویت نسبت به مالچ‌های نفتی در نظر گرفته‌شده و در دست اجراست.
وی ادامه داد: مالچ‌های نفتی، هم به دلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی و هم به دلیل افزایش قیمت نفت، قیمت بالایی دارند؛ در حالی که مالچ‌های زیستی به‌شدت هزینه‌ها را کاهش می‌دهند.
ابراهیمی اظهار کرد: با تولید مالچ‌های غیرنفتی، کسب‌وکارهای جدیدی ایجاد می‌شود، به‌گونه‌ای که حتی پاشش این مالچ‌ها نیز می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد کسب‌وکارهای جدید مبتنی بر دانش در کشور باشد. ضمن آنکه می‌توان با مالچ‌های منطبق بر شرایط زیست‌محیطی کشور، مشکلات ریزگردها را مرتفع کرد؛ چراکه بسیاری از مناطق کشور دارای مناطق بیابانی در معرض فرسایش و تولیدکننده ریزگرد است و می‌توان با این مالچ‌ها بخشی از این معضل را مرتفع کرد.
این مقام مسئول با اشاره به حمایت سازمان حفاظت محیط‌زیست از مالچ‌های زیستی، افزود: در این راستا در کمیسیون مشترک با حضور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، سازمان حفاظت از محیط‌زیست و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بررسی مراحل تولید، صحت سنجی و تائید توسط این کمیسیون انجام می‌شود و دبیرخانه آن در سازمان محیط‌زیست قرار دارد. امیدواریم با شعار سالی که از سوی مقام معظم رهبری اعلام‌شده است، تلاش بیشتری برای سرعت بخشیدن به تائید این محصولات برای جلوگیری از ریزگردها صورت گیرد.
وی به وضعیت حاشیه دریاچه ارومیه نیز اشاره کرد و گفت: برای رفع معضلات پیرامون دریاچه ارومیه، از انواع بادشکن‌ها و روش‌های مناسب برای کاهش گرد خیزی و جلوگیری از فرسایش بادی بهره‌برداری شده است. این طرح می‌تواند فرصتی مناسب برای حضور مردم و توسعه کسب‌وکارهای مردمی در مدیریت بیابان محسوب شود و برای سایر دریاچه‌هایی که خشک و به کانون تولید ریزگرد تبدیل شدند، تعمیم داده شود، به طوری که از گسترش مناطق بیابانی جلوگیری شود.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه این طرح با همکاری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری اجرایی شده است، اظهار کرد: این طرح در مناطقی مانند هندیجان انجام شد که بر اساس آن نسبت به استفاده از سیلاب‌های فصلی برای تقویت تولید در مناطق بیابانی و تثبیت پوشش گیاهی مناسب اقدام شده است.
محصولاتی که می‌توانند سطح وسیعی از نیازهای فناورانه کشور را پوشش دهند
ابراهیمی گفت: تعداد ۲۵۰ شرکت دانش‌بنیان و استارت‌آپی در حوزه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست فعال هستند که از سوی این تعداد شرکت بالغ‌بر ۳۵۰ محصول و خدمت دانش‌بنیان عرضه و تجاری‌سازی شده است و این محصولات می‌توانند سطح وسیعی از نیازهای فناورانه کشور را پوشش دهند.
وی اضافه کرد: هرچند با شرایط فعلی از جهت کاهش بارندگی‌ها، افزایش سیلاب‌ها و افزایش فرسایش خاک، این تعداد شرکت و فناوری کم بوده و نیازمندی‌های کشور بیشتر از این میزان است، ولی در راستای گسترش و رسوخ فناوری در این حوزه، از همه افرادی که در این موضوعات صاحب ایده و محصول هستند، دعوت می‌شود که پیشنهادات خود را ارائه دهند و حتماً از پیشنهادهایی که بتواند نفوذ علم و دانش را در حوزه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست کمک کند و مشکلات را به حداقل برساند، استقبال می‌کنیم.
دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه موضوعات مربوط به دانش‌بنیان‌ها بحث کمی و کیفی دارد، گفت: در بخش کمی باید در زمینه‌های نفوذ فناوری و بومی‌سازی فناوری‌ها تلاش بیشتری کرد تا بتوان مسائل گلوگاهی و چالش‌ها را حل و در زمینه کیفی‌سازی محصولات اقدام کرد. تأکید بر این است که مجموعه‌های خصوصی و دولتی رویکرد استفاده حداکثری از فناوری و دانش بومی را در برنامه‌های خود داشته باشند و به جای آنکه اشتغال و ثروت آفرینی برای کشورهای خارجی فراهم شود، این اشتغالزایی در داخل کشور و برای رفاه و آسایش مردم ایران و سربلندی کشور عزیزمان اتفاق بیفتد.
ارسال به دوستان