آب، انرژی و محیط‌زیست

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری 21 خردادماه در آغاز به‌کار اجلاس نوآوری آسیا و اقیانوسیه (APIF) محور این اجلاس را افزایش تلا‌ش‌ها و هم افزایی کشورهای منطقه برای استفاده از علم و فناوری و نوآوری در توسعه فراگیر و پایدار دانست و گفت:محور این اجلاس، «استارتاپ‌های فناوری در مسیر توسعه پایدارمحور» تعیین شده است که این موضوع برای کشور ما ایران موضوعی فوق العاده جذاب و مهم به شمار می‌رود.

وی با تأکید بر این که ایران برای ایفای نقش در حوزه علم و فناوری در میان کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه مصمم است، افزود: ایران بر این باور است که همکاری های تنگاتنگ منطقه ای تنها راه حرکت به سمت حل مسائل مشترک منطقه و در عین حال ممانعت از یک جانبه گرایی و انحصارطلبی برخی قدرت هاست.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، از رونق اقتصاد ایران به کمک فعالان زیست‌بوم کارآفرین و نوآوری گفت و افزود: شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها، زیست‌بوم نوآوری کشور را بسیار پویا و پرتحرک کرده‌اند، برخی از موفق‌ترین این استارتاپ‌ها جای خالی بازیگران جهانی همچون يوتيوب، آمازون و اوبر را در ایران پر کرده‌اند و اکنون به شرکت‌های توانمندی تبدیل شده‌اند که در جستجوی حضور در بازار های منطقه هستند.

ستاری، با اشاره به حرکت ایران به سوی توسعه با محوریت نیروی انسانی جوان و خلاق گفت: هر چند ایران با منابع زیر زمینی سرشار نفت و گاز در دنیا شناخته می‌شود، اما در واقع این توصیف اکنون فقط بخش کوچکی از توانمندی‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را نشان می دهد. در سالیان اخیر توجه دولت ها به توسعه نیروی انسانی به عنوان منبع اصلی حرکت اقتصادی بوده است.

به گفته معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، تعداد زیاد مراکز نوآوری، صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر، شرکت‌های «های‌تک» و شرکت‌های خلاق در شهرهای بزرگ، در حال تسری به حوزه های اقتصادی و اجتماعی در شهرهای متوسط و کوچک است و این نمودهایی از فراگیر شدن نوآوری در ایران است.

وی همچنین به رونق استارتاپ‌های ایرانی در تمامی حوزه های فناوری اشاره کرد و افزود: این مهم فقط محدود به حوزه ICT نبوده است، بلکه حوزه های بیوتکنولوژی، سلولهای بنیادی، نانوتکنولوژی، هوافضا و سایر حوزه های مهم فناوری را هم در بر می‌گیرد. حمایت از بیش از ۴۳۰۰ شرکت دانش بنیان داخلی و رشد پی در پی رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری نشانه هایی از موفقیت در این مسیر است.

ستاری با بیان این‌که ایران در سه دهه اخیر سه موج مهم را در توسعه علمی و فناوری پشت سر نهاده است، اظهار کرد:  موج اول با محوریت توسعه علمی و آموزش های دانشگاهی و تحصیلات تکمیلی طی شد و نتیجه آن در تعداد فراوان دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی، داشتن نزدیک به ۵ میلیون دانشجو و قرار گرفتن ایران در میان چند کشور اول دنیا با بیشترین تعداد فارغ التحصیل مهندسی آشکار شد.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، شکل گیری مراکز رشد و پارک های فناوری و سرمایه گذاری دولت در فناوری های جدید و تشویق به تحقیقات و تولید علم را موج دوم توسعه علمی و فناوری کشورمان عنوان کرد و افزود: نتیجه این موج، در رشد علمی خیره کننده ایران آشکار شد؛ ایران در سال ۲۰۱۱ بیشترین رشد علمی دنیا را تجربه کرد و اکنون نیز در غرب آسیا جایگاه اول و در دنیا جایگاه پانزدهم را در اختیار دارد.

ستاری ادامه داد: اکنون موج سوم تحولات علمی و فناوری ایران با محوریت نوآوری و توجه به نقش زیست بوم توسعه نوآوری در کشور در جریان است و تلاش می شود نگرشی یکپارچه به نقش نهادها و بازیگران مختلف علمی، فناوری، اقتصادی، قانونی، سیاسی و اجتماعی شکل بگیرد.

رییس بنیاد ملی نخبگان، از نوآوری و فناوری به مثابه موتور محرک توسعه فراگیر و پایدار جوامع بشری یاد کرد و گفت: باید با نگاهی فراگیر به نوآوری، مسائل پیش رو را دوباره صورت بندی کرده و در طراحی راه حل‌های جدید علاوه بر فناوری‌های نوین، از ظرفیت های متنوع و توزیع شده نهادهای اجتماعی و بومی کشورها نیز استفاده موثر کنیم.

وی ادامه داد: در نوآوری فراگیر، نیاز عموم مردم از طبقات مختلف خصوصا طبقات کمتر برخوردار مورد توجه است و به جای نگرش تک‌بعدی به پیشرفت افراد و جوامع و تقسیم بندی آنها به پیشتاز و عقب مانده، تنوع جوامع و تفاوت های منطقه ای و فرهنگی مدنظر قرار می‌گیرد تا راه حل های خلاقانه بومی و مبتنی بر واقعیتها و بافت جوامع طراحی شود.

نقش راهبردی دولت‌ها در توسعه زیست‌بوم نوآوری

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری گفت: دولت ها در این مسیر جدید نوآوری مسئولیتی بسیار مهم به‌عهده دارند؛ این مسئولیت فراتر از حمایت از تولید علم و تحقیق و توسعه و حتی فراتر از «تقویت و تسهیل پیوند میان بازیگران فعلی و ایجاد محیط توانمندساز برای آنها» است. دولتها موظف هستند «اهداف متنوع اجتماعی و زیست محیطی» را نیز به طور همزمان و منسجم، در سرلوحه برنامه های خود برای تقویت زیست بوم نوآوری قرار دهند.

ستاری نقش بالادستی و حمایتی دولت‌ها در توسعه فناوری و نوآوری را یادآور شد و افزود:  دولت‌ها می توانند برای ارتقای نوآوری های اجتماعی و زیست محیطی، ابزارهای سیاستی ،چارچوب های قانونی و تنظیم‌گری مانند استانداردهای حفظ حقوق مصرف‌کننده و ابزارهای اقتصادی مانند دسترسی شرکتها به تامین مالی ریسک پذیر برای نوآوری، تنظیم کنند.

وی افزود: دولت‌ها همچنین می‌توانند ابزارهای مالی مانند معافیت های مالیاتی مربوط به پذیرش نوآوری‌های دوستدار محیط زیست، حمایت از طرف تقاضا و بازارسازی برای نوآوری، آموزش و تربیت نیروی انسانی و راهبردهای منطقه ای و شبکه سازی از طریق ایجاد خوشه های صنعتی را به کار ببندند.

ایجاد شبکه استارتاپ‌ها با محوریت ایران

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری از ایجاد شبکه استارتاپ‌ها با هدف تعامل و هم‌افزایی بهتر فعالان جهانی زیست بوم نوآوری گفت و افزود: تصمیم به تاسیس شبکه استارتاپ‌های فناوری آسیا و اقیانوسیه در اجلاس امروز نویدبخش ایجاد مسیرهای جدید همکاری میان کشورهای منطقه برای فعال کردن ظرفیت های جدید در نوآوری است. 

به گفته معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، این شبکه باید بتواند دو دسته فعالیت ها را تسهیل کند. نخستین وظیفه این شبکه، کمک به همتایابی میان استارتاپ‌های منطقه از طریق تهیه و انتشار نمایه شرکت‌ها و پروپزال‌های همکاری و کمک به سازماندهی جلسات رودررو و پشتیبانی و ارائه اطلاعات مورد نیاز طرفین برای همکاری است.

ستاری همچنین  فعالیت‌های توانمندساز برای معرفی شبکه و خدمات آن در قالب تعامل با کمیسیون اقتصادی اجتماعی آسیا اقیانوسیه و سایر نهادهای مربوطه سازمان ملل، راه اندازی وب سایت و بستر ارتباطی مورد نیاز، شبکه‌سازی و تقویت ارتباطات فعالین شبکه در قالب شرکت در نشست های سالانه را محور دوم فعالیت های این شبکه دانست.

ستاری در ادامه بیان کرد: برنامه های تبادل تجربه و آموزشی نهادها و آژانس های دولتی و خصوصی تسهیل‌گر و واسطه فناوری که با استارتاپ‌ها در مناطق مختلف کشورهای آسیایی و اقیانوسیه ارتباط دارند، می توانند به فعالیت این شبکه کمک مهمی کنند.

وی به نقش هم‌افزایی و ایجاد شبکه ارتباطی میان فعالان نوآوری اشاره کرد و ادامه داد: شبکه‌سازی، ضامن هم افزایی تلاش ها به ویژه در میان کشورهای منطقه برای حرکت جمعی به سمت نوآوری فراگیر است. استارتاپ ها به عنوان بازیگران جدید و اثرگذار در فراگیر شدن نوآوری و یافتن راههای خلاقانه و استفاده از ظرفیت های اجتماعی برای پاسخ به نیازهای موجود، به شبکه سازی با یکدیگر و همچنین هم افزایی با نهادهای اجتماعی و اقتصادی نیاز دارند. دولت ها باید در این جهت از آنها پشتیبانی کنند.

 اقدامات مهم کشورهای اسلامی در تبادل فناوری

ستاری با اشاره به همکاری کشورهای اسلامی با حمایت ایران در حوزه نوآوری گفت: در سالهای اخير ابتكارات فناوری و نوآوری متعددی با نقش آفرینی ایران در میان کشورهای آسیایی، کشورهای مسلمان و یا کشورهای در حال توسعه آغاز شده است. شبکه انتقال و تبادل فناوری (TTEN) میان ۸ کشور در حال توسعه و جایزه علم و فناوری مصطفی به عنوان نماد عالی علم و فناوری برای دانشمندان مسلمان دو نمونه از این اقدامات هستند. همچنین ایران در مجامع منطقه ای مهم دیگری نیز مشارکت داشته است که برگزاری اجلاس نوآوری آسیا و اقیانوسیه (APIF) از آخرین نمونه های آن است.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری با بیان این‌که ایران پس از تجربه موفق چندساله در شناسایی و حمایت از شرکتهای مبتنی بر فناوری جدید، اکنون شناسایی و حمایت از شرکتهای خلاق و صنایع فرهنگی را در دستور کار قرار داده است، افزود:  صنایع خلاق، توان به‌کارگیری ظرفیت‌های انسانی و فرهنگی را حتی در شهرهای کوچک‌تری که به فناوری جدید و امکانات، دسترسی گسترده وجود ندارد با استفاده از خلاقیت افراد بومی امکان‌پذیر ساخته و فرصت بزرگی برای کشورهای در حال توسعه که غالبا ذخایر غنی فرهنگی دارند، فراهم ساخته است.

ستاری ابراز امیدواری کرد این اجلاس فرصت خوبی برای به اشتراک گذاری تجربیات و ایده های ارزشمند شرکت کنندگان و سر آغاز همکاری‌های منسجم تر کشورهای آسیا و اقیانوسیه برای اهرم کردن نوآوری فراگیر در توسعه پایدار است.

نخستین مجمع نوآوری آسیا و اقیانوسيه 21 تا 22 خردادماه با حضور بیش از 60 کشور و به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی در حال برگزاری است.