آب، انرژی و محیط‌زیست

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گرجی دبیر کارگروه فرسایش و حفاظت خاک در ستاد توسعه فناوری های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره اقدامات در این حوزه بیان کرد: ستاد دو برنامه را در حوزه فرسایش و کنترل آن (حفاظت خاک) در سال جاری شروع کرده است. نخست تعیین فرسایش مجاز (قابل تحمل) در هر منطقه است. پس از آن توسعه چند مدل برای اندازه گیری میزان درست فرسایش در هر منطقه است. چرا که هنوز اندازه گیری دقیقی از میزان فرسایش در کشور وجود ندارد. البته فعالیت روی فناوری مالچ های مختلف همچون رسی، زیستی و پلیمری نیز از دیگر اقدامات این حوزه است. در این حوزه قصد داریم با شناسایی موجودات زنده مقاوم و پاشش آنها روی اراضی مستعد فرسایش خاک تثبیت کنیم. البته موضوعات دیگر همچون احداث بادشکن در مناطق خشک و تغییر شیوه های کشت و کار در اراضی شیب دار نیز از اولویت های ستاد در این حوزه است.

وی ادامه داد: فرسایش یکی از موضوعات مهم خاک است که باید مورد توجه قرار گیرد. چرا که معضل بزرگی در کشور ما و دنیا محسوب می شود. فرسایش آبی باعث آلودگی آب و تولید رسوب می شود به عنوان نمونه نیمی از ظرفیت سد سفید رود توسط رسوب پر شده است. در مناطق خشک نیز علاوه بر رسوب گرد و غبار ایجاد می شود که خود خسارات زیادی را وارد می کند.

گرجی همچنین عنوان کرد: سالانه حدود 2 میلیارد تن فرسایش خاک در کشور برآورد شده است. در وزرات کشاورزی آمریکا در سال 2011 تحقیقی انجام شد که نشان داد به ازای هر تن فرسایش خاک 28 دلار خسارت وارد می شود. اگر همین عدد را در میزان فرسایش سالانه در کشور تعمیم دهیم رقم 56 میلیارد دلار بدست می آید. این رقم خسارتی است که به کشور وارد می شود. کاهش تولید محصول در اراضی کشاورزی، هدر رفت آب، پر شدن سدها از رسوب، به خطر افتاد سلامتی در میان افراد جامعه و آلودگی آب ها تنها برخی از خساراتی است که با فرسایش ایجاد می شود.

وی با اشاره به اینکه راهکارهای مختلفی برای کنترل فرسایش خاک وجود دارد که به کار گیری شیوه های مدیریتی درست نخستین گام برای کنترل این مشکل است گفت: استفاده از شیوه های مدیریتی در این عرصه خود نوعی فناوری نرم محسوب می شود . پس باید ترویج و فرهنگسازی مناسبی در سطح کشور در این حوزه انجام شود. تمام مردم از کشاورز گرفته تا فعالان صنایع باید روش و شیوه های درست را به کار گیرند. به عنوان مثال زمانی که معدنی بهره برداری می شود باید بر اساس آیین نامه و ضوابط خاصی انجام شود تا خاک تخریب نشود و پس از پایان بهره برداری نیز باید بازگشت به حالت اولیه انجام شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران وجود فناوری های مختلفی را در حفاظت از خاک تاثیرگذار دانست و گفت: در این زمینه می توان به استفاده از ماچ ها برای تثبیت خاک و کاهش فرسایش و مدیریت اراضی شیبدار اشاره کرد. پس در این حوزه نیاز به انجام یک پایش داریم تا میزان فرسایش در مناطق مختلف مشخص شود. پس از انجام این مقدمات متناسب با منطقه فناوری و شیوه های مدیریتی لازم را به کار می بریم. البته با تثبیت قانون خاک در این حوزه یک گام به جلو برداشته شد. اما نیاز است در کشور شیوه های مدیریتی برای کنترل فرسایش تقویت شود.